Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την ημικρανία ως "θηλυκή" ασθένεια, αφού εμφανίζεται στις γυναίκες 3 φορές πιο συχνά από ότι στους άντρες.
ΕΙΔΗ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑΣ
- Ημικρανία χωρίς αύρα. Είναι ο πιο συχνός τύπος ημικρανίας ,εδώ δεν υπάρχουν πρόδρομα συνοδά συμπτώματα, ξεκινάει σταδιακά και διαρκεί περισσότερο απ’ότι η ημικρανία με αύρα.
- Ημικρανία με αύρα. 1 στα 5 άτομα που πάσχουν από ημικρανίες παρουσιάζουν πρόδρομα νευρολογικά συμπτώματα που ονομάζονται αύρα. Η αύρα έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
- διαταραχές όρασης.
- Σκοτεινές κηλίδες ή σκοτώματα
- Μείωση του οπτικού πεδίου του ενός ή και των δύο ματιών
- Εμφάνιση λάμψεων ή και γραμμών στη μέση του οπτικού πεδίου
- άλλες διαταραχές
- Αδυναμία
- Μούδιασμα χεριών ή και ποδιών
ΠΩΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ Η ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ
Ο μηχανισμός που προκαλεί τις ημικρανίες δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως. Οι περισσότεροι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οφείλεται σε αλλαγές συγκέντρωσης κάποιων πεπτιδίων (σεροτονίνης ,ντοπαμίνης) που παράγονται στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα την πρόκληση φλεγμονής και την αλλαγή του ρυθμού συστολής και διαστολής των παρακείμενων αγγείων. Η παραπάνω διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση πόνου με αίσθημα παλμού.
Πρόσφατα έγινε ο συσχετισμός κάποιων γονιδίων με τις ημικρανίες. Άτομα που πάσχουν από ημικρανίες, ίσως φέρουν συγκεκριμένο γονίδιο ή ομάδα γονιδίων που καθορίζουν τη λειτουργία ενός συνόλου εγκεφαλικών κυττάρων με τέτοιο τρόπο ,ώστε να προκαλείται ημικρανία.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ
Μια σειρά παραγόντων μπορεί να συντελέσει στην πρόκληση ημικρανίας. Τα ερεθίσματα αυτά δεν επηρεάζουν με τον ίδιο τρόπο όλους τους ασθενείς και ίσως είναι απαραίτητος ο συνδυασμός αυτών για την πρόκληση ημικρανίας.
- Διαταραχή στον ύπνο (έλλειψη ύπνου ή ακόμα και υπερβολή στον ύπνο)
- Χαμένα γεύματα
- Ορμονικές αλλαγές στις γυναίκες(έμμηνος ρύση, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση)
- Αγχώδης τρόπος ζωής
- Αλλαγές καιρού
- Αλκοόλ, καφεΐνη και σοκολάτα
- Διατροφή πλούσια σε γλουταμινικό μονονάτριο (χρησιμοποιείται κυρίως στην κινεζική κουζίνα ,πικάντικες τροφές) ,νιτρώδη (λουκάνικα ,κρέας κονσέρβας) , τυραμίνη (προϊόντα σόγιας, παλαιωμένα τυριά, φάβα, καπνιστά ψάρια)
- Ασπαρτάμη
- Φάρμακα(π.χ. αντισυλληπτικά )
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑΣ
Η ημικρανία είναι ένας σφυγμώδης πόνος που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα του πάσχοντα. Τα συμπτώματα ποικίλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και μπορεί να έχουν διαφορετική ένταση ανάλογα με τη σοβαρότητα της ημικρανίας. τα συνηθέστερα από αυτά είναι:
- Επίμονος σφυγμώδης πόνο που εντοπίζεται στο ένα μισό του κεφαλιού η στο άλλο η ακόμα και σε ολόκληρο το κεφάλι.
- Ναυτία-εμετός
- Διαταραχές όρασης (στο ένα ή και στα δύο μάτια)
- Μη ανοχή στο φως ,τον ήλιο και τα αρώματα
- Αίσθημα κούρασης
- Βουλωμένη μύτη
- Δύσκαμπτος λαιμός
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η θεραπεία που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος που πάσχει από ημικρανίες εξαρτάται από την ένταση των συμπτωμάτων και από το βαθμό που αυτά επηρεάζουν την καθημερινότητα του. Καθένας μπορεί να εφαρμόσει κάποιες απλές κινήσει που πιθανότατα θα τον ανακουφίσουν και ίσως αποφύγει την λήψη φαρμάκων.
ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΝΑΚΟΥΦΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΦΑΡΜΑΚΑ
- Κάντε ένα ντους
- Ξαπλώστε σε σκοτεινό και ήσυχο δωμάτιο
- Βάλτε κρύα επιθέματα στο πίσω μέρος του λαιμού ή ζεστά και κρύα επιθέματα στο σημείο του πόνου
- Πιείτε νερό, φρέσκο χυμό (ντομάτα) και σε περίπτωση που έχετε παραβλέψει κάποιο από τα γεύματα φάτε κάτι ελαφρύ
- Κάντε μασάζ στο πρόσωπο, το κεφάλι, το λαιμό και του ώμους
- Πιέστε την περιοχή ανάμεσα στο δείχτη και το αντιχείρα
- Κινείστε απαλά και αργά το κεφάλι από δεξιά προς αριστερά και επαναλάβετε
- Αποφύγετε κάθε στρεσογόνο παράγοντα
- Αποφύγετε να ασκηθείτε έντονα. Μπορείτε να κάνετε απλές ασκήσεις , η καθημερινή άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην προαγωγή της υγείας και της φυσικής σας κατάστασης.
- Έχει παρατηρηθεί πως η λήψη βιταμινών όπως η νιασύνη (Β3) ,η Β6,η C σε μικρές ποσότητες μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.
ΧΡΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
Α. Φάρμακα μη ειδικά
Η κρίση ημικρανίας μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση ηπίων αναλγητικών και Μ.Σ.Α.Φ. όπως είναι η παρακεταμόλη, η ασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη και η ναπροξαίνη. Έχει αποδειχθεί πιο αποτελεσματική η λήψη διπλής δόσης σε σχέση με τη λήψη δύο μικρών δόσεων με μεσοδιάστημα, ενώ καλά αποτελέσματα δίνει και ο συνδυασμός παρακεταμόλης με καφεΐνη και ασπιρίνης με καφεΐνη. Τα παραπάνω μπορούν να συνδυαστούν με ένα αντιεμετικό φάρμακο (όπως metoclopramide) για πιο άμεση ανακούφιση. Το γεγονός ότι τα φάρμακα αυτά είναι ευρείας κατανάλωσης , δε σημαίνει ότι στερούνται παρενεργειών. Τα σημεία προσοχής είναι:
- Παιδιά και έφηβοι δεν πρέπει να χρησιμοποιούν ασπιρίνη για πονοκεφάλους και πυρετό γιατί μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο Reye’s.
- Άτομα που λαμβάνουν αντιθρομβωτική αγωγή (π.χ.βαρφαρίνη) δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν ασπιρίνη και Μ.Σ.Α.Φ. διότι αυξάνεται η πιθανότητα αιμορραγίας.
- Η ασπιρίνη μπορεί να επηρεάσει τυχόν ακουστικά προβλήματα .
- Η ύπαρξη πεπτικού έλκους αποκλείει την χρήση τέτοιων σκευασμάτων.
- Ηπατική διαταραχή και λήψη Μ.Σ.Α.Φ. μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική δυσλειτουργία , που με τη σειρά της θα επιδεινώσει την κατάσταση του ήπατος.
- Η κατάχρηση μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη ανοχής με αποτέλεσμα να γίνεται ακόμα μεγαλύτερη η κατανάλωση φαρμάκων χωρίς να υποχωρούν οι πονοκέφαλοι.
Β. Φάρμακα ειδικά για την ημικρανία
1) ΤΡΙΠΤΑΝΕΣ
Οι τριπτάνες δρουν καταλαμβάνοντας τους υποδοχείς σεροτονίνης στα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία με αποτέλεσμα να σταματάει η φλεγμονή και η ακανόνιστη συστολή-διαστολή των αγγείων, συνεπώς μειώνεται και ο πόνος.
Οι τριπτάνες που κυκλοφορούν στην Ελλάδα είναι η Ελετριπτάνη , Ζολμιτριπτάνη, Νορατριπτάνη, Σουματριπτάνη , Ριζατριπτάνη και η Φροβατριπτανη . Η λήψη τους πρέπει να γίνεται με την έναρξη των συμπτωμάτων της ημικρανίας . Όσο πιο γρήγορα γίνει η λήψη, τόσο πιο ελαφρά θα είναι τα συμπτώματα και πιο μικρή η διάρκεια της κρίσης.
Παρενέργειες
Οι πιο κοινές παρενέργειες είναι :ερυθρό πρόσωπο, αίσθημα παλμού στο στήθος, εφίδρωση, κνησμός. Οι πιο σοβαρές παρενέργειες είναι στο καρδιαγγειακό, έτσι πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση τους σε άτομα με καρδιαγγειακή ανεπάρκεια ή προδιάθεση καρδιόπαθειας, διότι αυξάνεται η πιθανότητα καρδιακής ανακοπής. Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι: σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση, επίπεδα LDL, παχυσαρκία, η ηλικία και επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό.
2)ΕΡΓΟΤΑΜΙΝΗ
Η εργοταμίνη έχει παρόμοιο τρόπο δράσης με τις τριπτάνες, όμως επηρεάζει πολύ περισσότερο τα καρδιακά αγγεία και για περισσότερο χρόνο. Έτσι δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια από άτομα με επιβαρυντικούς παράγοντες(αναφέρθηκαν πιο πάνω). Επιπλέον η εργοταμίνη μπορεί να προκαλέσει ναυτία , εμετό και δυσανεξίες.
3)ΟΠΙΟΕΙΔΗ
Τα οπιοειδή χρησιμοποιούνται εξεραιτικές περιπτώσεις όπου τα άλλα φάρμακα αποτυγχάνουν και οι ημικρανίες είναι έντονες και ανυπόφορες . Είναι εξαιρετικά εθιστικά γι’αυτό πρέπει να αποφεύγονται.
ΠΡΟΛΗΨΗ ΗΜΙΚΡΑΝΙΩΝ
- Σταθερές ώρες ύπνου (διάρκεια, ώρα αφύπνισης).
- Άσκηση σε τακτά χρονικά διαστήματα. Γενικά η άσκηση προάγει τη φυσική κατάσταση και μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά στην πρόληψη των ημικρανιών.
- Σταθερές ώρες φαγητού, χωρίς να παραλείπονται γεύματα.
- Περιορισμός στρεσσογόνων παραγόντων.
- Μείωση της κατανάλωσης καφέ, αναψυκτικών και σοκολάτας.
- Αποφυγή του έντονου και εναλλασσόμενου φωτός και χρήση γυαλιών ηλίου, ακόμα και αν δεν είναι έντονη η ηλιοφάνεια.
- Τήρηση ημερολογίου ημικρανιών, όπου θα καταγράφεται η ακριβής ώρα έναρξης της κρίσης, δραστηριότητες τελευταίου εικοσιτετραώρου, ώρες ύπνου, γεύματα(ποιοτική και ποσοτική σύσταση, ώρα λήψης και διάρκεια) . Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει ο καθένας να αποφύγει τους προσωπικούς του επιβαρυντικούς παράγοντες, αν αυτό είναι δυνατόν.
ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Τα φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην πρόληψη ημικρανιών είναι:
- b-blockers (ατενολόλη, μετοπρολόλη)
- τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (doxepin, imipramin)
- ανταγωνιστές σεροτονίνης
- αναστολείς διαύλων ασβεστίου
Για να ακολουθήσει κάποιος προφυλακτική αγωγή, θα πρέπει:
- να χρησιμοποιεί περισσότερο από δύο φορές την εβδομάδα φάρμακα ημικρανίας
- να έχει δύο ή περισσότερες ημικρανίες τον μήνα που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή
- να έχει ημικρανικές κρίσεις που σχετίζονται άμεσα με τις καθημερινές του δραστηριότητες και μειώνουν την παραγωγικότητα του
- δεν μπορούν να ακολουθήσουν θεραπεία με τριπτάνες ή εργοταμίνη, λόγω καρδιόπαθειας, εγκυμοσύνης ή έντονων παρενεργειών.
Η προφυλακτική αγωγή αναμένεται να μειώσει τη συχνότητα των ημικρανικών κρίσεων ,τη διάρκεια τους αλλά και την ένταση των συμπτωμάτων, ενώ δεν αναμένεται να τις εξαλείψει τελείως. Τέτοιου είδους αγωγή θεωρείται επιτυχής αν μειώσει 50%τη συχνότητα των κρίσεων. Αρχικά χορηγείται χαμηλή δόση που αυξάνεται σταδιακά. Ίσως τους 2-3 πρώτους μήνες να μην παρατηρηθεί κάποια αξιόλογη βελτίωση, όμως ο ασθενής δεν πρέπει να απογοητεύεται.
Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΣΑΣ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΑΣ ΘΑ ΕΠΙΛΕΞΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΕΣΑΣ!