Μην προσπαθήσετε να παρηγορήσετε τον εαυτό σας λέγοντας ότι καπνίζετε ελαφριά τσιγάρα! Οι έρευνες έχουν δείξει πως αυτό δε βοηθάει καθόλου, αφού τελικά οι καπνιστές (που επιλέγουν τσιγάρα με λιγότερη πίσσα και νικοτίνη) παίρνουν βαθύτερες εισπνοές και κρατούν τον καπνό για περισσότερη ώρα, με αποτέλεσμα η πίσσα να οδηγείται βαθύτερα στους πνεύμονες.

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ

Οι έλληνες είναι πρωταθλητές στο κάπνισμα, κατέχουν την πρωτιά στο ποσοστό των καπνιστών καθώς και στον κατά κεφαλήν αριθμό τσιγάρων που καταναλώνονται καθημερινά. Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Αττική το 2002, σε άτομα ηλικίας άνω των 18 ετών, το ποσοστό καπνιστών βρέθηκε στους άνδρες,51% και στις γυναίκες 39% (Pitsavos et al. 2003). Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο αποθαρρυντική αν λάβουμε υπόψη μας ότι 1 στους 5 μαθητές ηλικίας 14-18 χρονών καπνίζει καθημερινά, ενώ, 1 στους 10 είναι φανατικός καπνιστής (καπνίζει περισσότερα από 10 τσιγάρα).

Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περισσότερα από 4000 συστατικά. Μερικά από αυτά είναι εξαιρετικά τοξικά, όπως οι καρκινογόνες ουσίες Ν-νιτροζανίνες και οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες, η αμμωνία ,το οξείδιο του αζώτου, το υδροκυάνιο, το μονοξείδιο του άνθρακα και η νικοτίνη. Η νικοτίνη καταλαμβάνει υποδοχείς του εγκεφάλου με αποτέλεσμα την έκκριση ντοπαμίνης και την πρόκληση ευφορίας, γεγονός που την καθιστά εξαιρετικά εθιστική.

Οι επιπτώσεις του καπνίσματος διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Αυτές εξαρτώνται από τα εξής:

• Ευπάθεια του καθενός στις χημικές ουσίες που περιέχει το τσιγάρο.
• Γενική κατάσταση υγείας.
• Αριθμός τσιγάρων/ ημέρα.
• Ηλικία του καπνιστή.
• Σε ποια ηλικία αρχίζει κάποιος το κάπνισμα.
• Πόσα χρόνια καπνίζει.
• Ποιότητα καπνού.

Ας δούμε πιο αναλυτικά τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία από την κορυφή μέχρι τα νύχια!

ΜΑΛΛΙΑ

Αδύναμα, λεπτά και εύθραυστα μαλλιά. Το κάπνισμα έχει ενοχοποιηθεί και για το χάσιμο των μαλλιών σε άνδρες και γυναίκες.

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ

1. Αύξηση της νευρικότητας. Αυτό παρατηρείται περισσότερο όταν ο καπνιστής βρίσκεται σε χώρους όπου δεν μπορεί να καπνίσει.
2. Εμφάνιση εγκεφαλικών επεισοδίων.
3. Εξάρτηση από νικοτίνη.

ΜΑΤΙΑ

1. Αυξημένες πιθανότητες για την εμφάνιση καταρράκτη
2. Εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.

ΜΥΤΗ

Αδύναμη όσφρηση.

ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΑΔΕΝΑΣ

Αύξηση πιθανότητας εμφάνισης νόσων του θυρεοειδούς.

ΔΕΡΜΑ

1. Με την πάροδό του χρόνου, το κάπνισμα μειώνει την οξυγόνωση και την καλή θρέψη του δέρματος. Έτσι το δέρμα είναι πιο θαμπό !
2. Στον καπνό υπάρχουν περισσότερες από 4000 χημικές ουσίες, πολλές από τις οποίες οδηγούν στη μείωση της παραγωγής κολλαγόνου και ελαστίνης, με αποτέλεσμα την εμφάνιση περισσότερων αλλά και βαθύτερων ρυτίδων. Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί και σε χρόνια παθητικούς καπνιστές! 
3. Το κάπνισμα έχει χαρακτηριστεί, μετά από το γήρας, η βασικότερη αιτία της χαλάρωσης του μπράτσου και του στήθους!
4. Οι καπνιστές για την εισπνοή του καπνού χρησιμοποιούν μια ομάδα μυών γύρω από τα χείλη, έτσι τείνουν να έχουν περισσότερες και βαθύτερες ρυτίδες σε αυτή την περιοχή.
5. Το κάπνισμα αυξάνει τις πιθανότητες να εμφανιστούν δυσχρωμίες του δέρματος (πανάδες).

ΔΟΝΤΙΑ

Άσχημο χαμόγελο!!! Τα κίτρινα δόντια, η τερηδόνα, η πέτρα σε συνδυασμό με την κακοσμία του στόματος δίνουν ένα όχι και τόσο καλό, αισθητικά, χαμόγελο. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι καπνιστές έχουν διπλάσιες πιθανότητες να χάσουν τα δόντια τους, τότε οι προβλέψεις είναι ακόμα πιο αποκαρδιωτικές γι’αυτούς!

ΣΤΟΜΑ ΚΑΙ ΛΑΙΜΟ

1. Καρκίνος των χειλιών, του στόματος, του λάρυγγα, του φάρυγγα και του οισοφάγου.
2. Πονόλαιμος.
3. Κακοσμία στόματος.
4. Μειωμένη αίσθηση της γεύσης.

ΧΕΡΙΑ

1. Κακή κυκλοφορία του αίματος (κρύα δάχτυλα).
2. Κίτρινοι λεκέδες στα δάχτυλα και στα νύχια. Οι χρωστικές του τσιγάρου δίνουν μια χαρακτηριστική κίτρινη χροιά στα σημεία με τα οποία έρχεται σε επαφή.
   

ΑΝΑΠΝΟΗ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ

1. Καρκίνος των πνευμόνων.
2. Χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια.
3. Βήχας και πτύελα.
4. Σύντομη αναπνοή.
5. Πνευμονία.
6. Άσθμα.

ΚΑΡΔΙΑ

1. Καρδιακά προβλήματα όπως υπέρταση, έμφραγμα του μυοκαρδίου.
2. Εμφάνιση αθηρωματικής πλάκας, λόγω της χρόνιας φλεγμονής που προκαλεί το κάπνισμα.

ΗΠΑΡ

Εμφάνιση καρκίνου του ήπατος.

ΚΟΙΛΙΑ

1. Εμφάνιση έλκους στομάχου και δωδεκαδακτύλου.
2. Καρκίνος στομάχου, παγκρέατος.

ΝΕΦΡΑ

1. Καρκίνος νεφρών.
2. Καρκίνος ουροδόχου κύστης.

ΟΣΤΑ

Εμφάνιση οστεοπόρωσης.

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΔΡΟΣ

1. Παραμόρφωση σπέρματος, μείωση της κινητικότητας και του αριθμού των σπερματοζωαρίων.
2. Υπογονιμότητα.
3. Στυτική δυσλειτουργία.

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

1. Αυξημένοι πόνοι περιόδου
2. Σε καπνίστριες η εμμηνόπαυση παρατηρείται 1 ½ χρόνο πιο γρήγορα σε σχέση με τις μη καπνίστριες.
3. Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας.
4. Υπογονιμότητα- δυσκολία στη σύλληψη.
5. Σε γυναίκες που καπνίζουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης: 
1. Αυτόματη αποβολή. 
2. Έκτοπη κύηση (εξωμήτριος κύηση). 
3. Πρόωρος τοκετός.
4. Λιποβαρές βρέφος.
6. Κατά τη διάρκεια του θηλασμού, η καπνίστρια μητέρα μεταφέρει πολλές από τις βλαβερές ουσίες του τσιγάρου στο βρέφος μέσω του γάλακτος.

ΑΙΜΑ

Λευχαιμία.

ΠΟΔΙΑ

1. Γάγγραινα.
2. Περιφερική αγγειακή νόσος.

ΚΑΤΑ ΠΟΣΟ ΕΙΜΑΙ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ; (Κλίμακα FAGERSTROM)

1. Πόση ώρα μετά, αφού ξυπνήσετε καπνίζετε το πρώτο σας τσιγάρο;
   • Μέσα στα πρώτα πέντε λεπτά (3 πόντοι)
   • 6-30 λεπτά (2 πόντοι)
   • 31-60 λεπτά (1 πόντος)
   • Μετά τα 60 λεπτά (0 πόντοι)
2. Είναι δύσκολο να μην καπνίσετε σε χώρους όπου απαγορεύετε το κάπνισμα;
• Ναι (1 πόντος) 
• Όχι (0 πόντοι)
3. Ποιο τσιγάρο σας είναι πιο δύσκολο να μην καπνίσετε;
• Το πρώτο της ημέρα (1 πόντος)
• Οποιοδήποτε άλλο
4. Πόσα τσιγάρα καπνίζετε συνολικά κατά τη διάρκεια της ημέρας;
• Μέχρι 10 (0 πόντοι)
• 11-20 (1 πόντος)
• 21-30(2 πόντοι)
• Περισσότερα από 31 (3 πόντοι)
5. Καπνίζετε περισσότερο το πρωί σε σχέση με το απόγευμα;
• Ναι (1 πόντος)
• Όχι (0 πόντοι)
6. Καπνίζετε ακόμα και όταν είστε άρρωστος;
• Ναι (1 πόντος)
• Όχι (0 πόντοι)

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

7-10 πόντοι, πολύ εξαρτημένος
4-6 πόντοι, μέτρια εξαρτημένος
0-3 πόντοι, λίγο εξαρτημένος.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΟΨΩ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ;

1. Προετοιμαστείτε ψυχολογικά για την έναρξη του εγχειρήματος. Φτιάξτε μια λίστα με όσα σας προσφέρει το κάπνισμα και μια δεύτερη με τις επιπτώσεις σε εσάς. Μια σύγκριση θα σας πείσει για την διακοπή του.
2. Ορίστε την ημέρα που θα διακόψετε το κάπνισμα. Επιλέξτε να ξεκινήσετε την διακοπή καπνίσματος μια ημέρα που δεν θα είστε αγχωμένος/η , ενώ ταυτόχρονα θα είστε αρκετά απασχολημένος/η, ώστε να μην έχετε συνέχεια το μυαλό σας στο τσιγάρο.
3. Ζητήστε τη βοήθεια του γιατρού σας, ειδικά εάν έχετε κάποιο πρόβλημα υγείας που σχετίζεται με την αύξηση βάρους.
4. Ξεκινήστε τη διακοπή καπνίσματος μαζί με κάποιο φίλο , συνάδελφο ή συγγενή. Είναι σημαντικό να νιώθετε ότι δεν είστε μόνος σε αυτή την προσπάθεια.
5. Ενημερώστε την οικογένεια και τους φίλους σας για την πρόθεσή σας. Ζητήστε την υποστήριξή τους και την κατανόησή τους (ειδικά για τις περιπτώσεις που η «ακαπνία» προκαλέσει εκνευρισμό).
6. Λίγο καιρό πριν τη «μεγάλη μέρα» ξεκινήστε ένα πρόγραμμα γυμναστικής και υιοθετήστε μια σωστή διατροφή , ώστε να αποφύγετε την αύξηση βάρους που μερικέ φορές συνοδεύει την διακοπή καπνίσματος.
7. Σημειώστε ποιες συνήθειές σας σας προκαλούν την επιθυμία για τσιγάρο (καφές, άγχος, τσιγάρο μετά το φαγητό, αλκοόλ κτλ ) και προσπαθήστε να τα αποφύγετε ή να βρείτε τρόπο ώστε να τα αποσυνδέσετε μεταξύ τους.
8. Βρείτε τρόπους που θα σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τον εκνευρισμό και την ένταση που θα σας προκαλέσει η έλλειψη νικοτίνης.
9. Εάν στο παρελθόν είχατε προσπαθήσει να διακόψετε το κάπνισμα χωρίς επιτυχία, μην απογοητεύεστε! Αποφύγετε τον λόγο που σας ώθησε στην αποτυχία και ξεκινήστε με αισιοδοξία και πίστη στον εαυτό σας!
10. Ζητήστε τη συμβουλή του φαρμακοποιού σας όσον αφορά φαρμακευτικά προϊόντα που μπορούν να λειτουργήσουν επικουρικά στην προσπάθειά σας.

ΠΩΣ ΑΝΤΙΔΡΑ Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ;

• 20 λεπτά μετά την διακοπή του καπνίσματος, η αρτηριακή πίεση και η συχνότητα των σφυγμών επανέρχονται στο κανονικό και η κυκλοφορία βελτιώνεται στα πόδια και τα χέρια διατηρώντας τα ζεστά.
• 8 ώρες μετά τη διακοπή του καπνίσματος, τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα επανέρχονται στο κανονικό.
• 24 ώρες μετά τη διακοπή του καπνίσματος, τα επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα μειώνονται, φτάνοντας εκείνα των μη καπνιστών, ενώ οι πνεύμονες αρχίζουν ν’ αποβάλλουν τη βλέννα και άλλα υπολείμματα των ουσιών που εμπεριέχονται στον καπνό.
• 48 ώρες από τη διακοπή του καπνίσματος, η νικοτίνη δεν είναι πλέον ανιχνεύσιμη στον οργανισμό και οι αισθήσεις της γεύσης και της όσφρησης βελτιώνονται.
• 72 ώρες μετά τη διακοπή του καπνίσματος, η αναπνοή γίνεται ευκολότερη και τα επίπεδα ενέργειας αυξάνονται.
• Δύο με 12 εβδομάδες μετά από τη διακοπή του καπνίσματος, η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται σε ολόκληρο το σώμα, διευκολύνοντας το βάδισμα.
• Τρεις με εννέα μήνες μετά τη διακοπή του καπνίσματος, τα προβλήματα αναπνοής, όπως ο βήχας και η δύσπνοια, βελτιώνονται. Η πνευμονική λειτουργία αυξάνεται κατά 5-10%.
• Ένα χρόνο μετά τη διακοπή του καπνίσματος, ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής ή και θανάτου μειώνεται κατά 50% σε σχέση με τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ένας καπνιστής. Επιπλέον, μειώνεται κατά 50% ο κίνδυνος θανάτου από έμφραγμα ή θανάτου κατά την χρονική πορεία των ετών που έπονται ενός οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου. Ο κίνδυνος εμφράγματος στις γυναίκες που διακόπτουν μειώνεται κατά 20% σε μόλις 5 χρόνια.
• 10 χρόνια μετά τη διακοπή του καπνίσματος, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα μειώνεται κατά 50% σε σχέση με τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ένας καπνιστής. Ο κίνδυνος θανάτου, από οποιαδήποτε μορφή καρκίνου που σχετίζεται με το κάπνισμα, μειώνεται σημαντικά 5 χρόνια μετά τη διακοπή του. Αν και η μείωση του κινδύνου είναι πιο βαθμιαία για τους ανθρώπους μεγαλύτερη ηλικίας, τα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος είναι εμφανή σε διάστημα 5- 10 έτη από τη διακοπή.
• 15 χρόνια μετά τη διακοπή του καπνίσματος, ο κίνδυνος θανάτου από ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα μειώνεται και ισοδυναμεί με τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ένας άνθρωπος, ο οποίος δεν έχει καπνίσει ποτέ.
  

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΑΠΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟ ΧΕΡΙ

Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, γνωρίζουν το κάπνισμα από δεύτερο χέρι, το ευρέως γνωστό ως παθητικό κάπνισμα. Αυτό αναφέρεται στην εισπνοή καπνού από άτομα που δεν καπνίζουν και προέρχεται από προϊόντα καπνού που χρησιμοποιούν άλλοι. Το παθητικό κάπνισμα σκοτώνει κάθε χρόνο 600.000 άτομα εκ των οποίων οι 165.000 είναι παιδιά (στοιχεία από WHO, παγκόσμιο οργανισμό υγείας).

Τι είναι όμως το κάπνισμα από τρίτο χέρι; Αυτός ο όρος χρησιμοποιήθηκε πρώτα από την ομάδα έρευνας Winickoff και περιγράφει το αόρατο σύνολο τοξικών αερίων και σωματιδίων που προσκολλάται στα μαλλιά και τα ρούχα των καπνιστών, καθώς και στο χώρο όπου κινείται ο καπνιστής, ακόμα και αν τη δεδομένη στιγμή δεν καπνίζει. Με απλά λόγια, είναι η χαρακτηριστική μυρωδιά ενός καπνιστή και η αίσθηση που αυτός αφήνει στους χώρους από όπου περνά, ακόμα και πολλές ώρες μετά το κάπνισμα του τσιγάρου.

Για να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος, πρέπει να αναφέρουμε μερικές από τις ουσίες που παραμένουν στο χώρο. Αυτές είναι: το υδροκυάνιο, το μονοξείδιο του άνθρακα, το βουτάνιο, η αμμωνία, το τολουόλιο (βρίσκεται στο αραιωτικά χρωμάτων), το αρσενικό, ο μόλυβδος, το χρώμιο (χρησιμοποιούνται στην παραγωγή χάλυβα), το κάδμιο (χρησιμοποιείται στις μπαταρίες), και το πολώνιο-210 (άκρως ραδιενεργό και καρκινογόνο).

Τα παιδιά αποτελούν την πιο ευπαθή ομάδα όσον αφορά το κάπνισμα από τρίτο χέρι, δεδομένου ότι η ανάπτυξη του εγκεφάλου μπορεί εύκολα να επηρεαστεί ακόμα και από χαμηλά επίπεδα τοξίνης. Το παιδί που παίζει σε ένα χώρο όπου προηγουμένως κάποιος είχε καπνίσει, αναπνέει ’’μολυσμένο’’ αέρα, ακουμπάει αντικείμενα στα οποία επικάθονται τοξίνες και πολύ πιθανόν να τα βάζει στο στόμα του. Οι ερευνητές συνδέουν την έκθεση των παιδιών σε περιβάλλον καπνιστών με δυσκολίες στη μάθηση , ενώ, όσο πιο εκτενής είναι η έκθεση αυτή, τόσο χαμηλότερη απόδοση έχουν τα παιδιά στην ανάγνωση.

Σε έρευνα που έγινε με δείγμα 1500 νοικοκυριών, το 95,4% των μη καπνιστών έναντι του 84,1% των καπνιστών συμφώνησαν ότι το παθητικό κάπνισμα βλάπτει την υγεία των παιδιών και 65,2% των μη καπνιστών έναντι του 43,3% των καπνιστών πιστεύει ότι το κάπνισμα από τρίτο χέρι βλάπτει τα παιδιά. Αυστηροί κανόνες που απαγορεύουν τον καπνό στο σπίτι εφαρμόζονταν από μη καπνιστές 88,4% έναντι 26,7% των μη καπνιστών. Τα παραπάνω στοιχεία κάνουν σαφή την αναγκαιότητα για απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους, τουλάχιστον σε όσους κινούνται παιδιά. Η σωστή ενημέρωση των καπνιστών και κυρίως των γονέων καπνιστών για τις επιπτώσεις της συνήθειάς τους στα παιδιά, θα ήταν όχι απλά χρήσιμη, αλλά ζωτικής σημασίας.

ΕΠΙΜΥΘΙΟ

Η περιγραφή των επιπτώσεων του καπνίσματος ωχριά μπροστά στην πραγματικότητα. Εάν δεν νιώθετε έτοιμοι να διακόψετε οριστικά το κάπνισμα, τουλάχιστον επιδιώξτε τη μείωσή του. Ωστόσο, ακόμα και αν παραμένετε αμετανόητος και πιστός σε αυτή την καταστροφική συνήθεια, σεβαστείτε την υγεία των γύρω σας και το νόμο περί απαγόρευσης του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους.